ایرج افشار
به بهانه ششمین سال فراق «ایرج افشار» ایرانشناسِ عاشق
ابوطالب میرعابدینی
استاد ادبیات
مرغ خوشخوان را بشارت باد کاندر راه عشق / دوست را با ناله شبهای بیداران خوش است
مرحوم ایرج افشار (ایرانشناس، فرهنگپژوه و نسخهشناس) در تهران و در خانوادهای فرهنگدوستزاده شد. پدرش محمود افشار یزدی هم از شخصیتهای ایراندوست و خوشنام در دوره معاصر بود. ایرج در مدرسههای «شاهپور» و «فیروز بهرام» شهر تهران تحصیل کرد و تحصیلات عالی را با موفقیت در دانشگاه تهران به پایان رساند. او در سال 1343 مدیریت انتشارات دانشگاه تهران را به عهده گرفت و در سالهای خدمت، کوششهای مؤثری انجام داد و در برنامهریزیهای علمی و فرهنگی با چنان دقتی عمل میکرد که طرحها و برنامههایش همیشه الگوی سایر نهادها بود. زمانی که ریاست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به ایرج سپرده شد، در تکمیل بزرگترین کتابخانه مرکزی دانشگاهی در کشور بسیار موفق ظاهر شد. انتشار مجله آینده و ادامه راه پدر یکی از بزرگترین کارهای او بود. ضمناً مسئولیت انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار را هم برعهده داشت و با چاپ کتابها و مقالات تحقیقی زمینه مطالعات ایرانشناسی را وسعت بخشید. ایرج در طول زندگی فرهنگی خود با نشریات متعددی مثل یغما، میراث، کلک، بخارا و... همکاری داشت که اکنون بخشی از کارنامه فرهنگی او را در این نشریات میتوان بررسی کرد. ویژگی کار فرهنگی ایرج این بود که عاشقانه کار میکرد و در هر سمت و مسئولیتی که قرار میگرفت در راستای فعالیتهای فرهنگی، فضایی برای توسعه همکاری میان نهادهای فرهنگی ایجاد میکرد. او در تألیف آثار ممتاز فرهنگی در کنار شخصیتهای کمنظیری مانند محمد علی اسلامی ندوشن و عبدالحسین زرینکوب قرار میگیرد، که در دوره معاصر شاخصترین نویسندگان فرهنگی کشور ما هستند. ایرج و دوستان دانشمندش (احمد تفضلی و پرویز رجبی) در زمینه ایرانشناسی و فرهنگپژوهی با تمام وجود و بیهیچ چشمداشتی کار میکردند. به اعتقاد من، معرفی آثار و خدمات آنها به جوانان و دانشجویان ایرانی وظیفه امروز دانشگاهیان و مطبوعات فرهنگی است تا نسل جوان با ویژگیهای علمی و اخلاقی آنها بهتر آشنا شود. یکی از آخرین مقالات او هم مقالهای مفصل در دفاع از نسخه حافظ (به کوشش دکتر علی فردوسی) بود و باوجود برخی اظهاراتی که مطرح میشد، مهر تأیید خود را بر کاری نهاد که دقیق و صادقانه انجام شده بود. ایرج، یکی از بزرگان فرهنگی ما بود که جز به سربلندی ایران و ایرانی نمیاندیشید. یادش گرامی باد.
روزنامه ایران ص آخر 18 اسفند 1394
با بودنت خدا هست